Hibah dan Hartanah

Pembahagian harta pusaka sering menjadi permasalahan rumit sekiranya tidak dirancang dengan baik ketika anda masih hidup. Selain wang ringgit, rumah juga merupakan aset yang sering menjadi rebutan dalam kalangan waris si mati tanpa memikirkan nasib anak-anak dan pasangan yang baru sahaja kehilangan insan tersayang.

Tidak dinafikan, ramai pasangan membeli rumah secara bersama bagi memudahkan urusan permohonan pembiayaan hartanah. Justeru, pada dokumen Perjanjian Jual Beli (SPA/ SNP) akan terdapat dua nama iaitu nama suami dan isteri, dan kedua-duanya dimestikan untuk mengambil Insuran Pengurangan Gadai Janji (MRTA) atau Takaful Bertempoh Gadai Janji Berkurang (MRTT).

HIBAH BERSYARAT

Hibah Bersyarat Rumah Bercagar (HBRB) atau Hibah Harta Bercagar. Dengan menghibahkan rumah, banyak pertelingkahan dapat diselesaikan amnya, Hibah bersyarat dikategorikan sebagai Hibah yang menggunakan Sighah secara Idafah, Tawqit dan Ta‘liq. Disamping itu juga, Hibah boleh dilakukan dengan bentuk Taqyid, iaitu akad hibah yang bergantung dengan syarat. Hibah dengan syarat dibahagikan kepada tiga iaitu; hibah dengan syarat ‘Umra, hibah dengan syarat Ruqba dan hibah dengan syarat balasan.

• Hibah dengan syarat ‘Umra

Hibah ‘Umra pula merupakan satu pemberian yang bersifat sementara dengan memastikan bahawa hibah tersebut diberikan kepada pihak yang masih hidup sekiranya terdapat satu daripada pihak yang meninggal dunia. Konsep ini diistilahkan sebagai ‘Umra kerana ia berkaitan dengan umur seseorang. Hibah ‘Umra tidak mempunyai takrifan syarak yang spesifik tetapi mengguna pakai makna yang sama dari sudut bahasa. Hibah ‘Umra lebih jelas sekiranya digambarkan dalam bentuk Lafaz Sighah.

Hibah dengan syarat Ruqba mempunyai persamaan dengan hibah dengan syarat ‘Umra kerana berkait dengan tempoh waktu. Walaubagaimanapun, Ruqba ialah menunggu waktu kematian satu pihak, manakala ‘Umra pula berkaitan dengan sepanjang hayat umur pemberi atau penerima hibah sebagai ukuran tempoh penerima hibah boleh menggunakan harta hibah.

• Hibah dengan syarat Ruqba

Hibah yang diberikan secara Ruqba ditakrifkan sebagai pemberian hibah daripada seseorang kepada seseorang yang lain. Seterusnya, harta tersebut dikembalikan kepada pihak yang masih hidup setelah satu satu pihak meninggal dunia. Imam Abu Hanifah turut memberi takrifan yang hampir serupa dengan menyatakan konsep hibah Ruqba dikaitkan dengan kematian pemberi hibah dengan menyatakan Ruqba ialah pemberian harta kepada orang lain selepas kematian pemberi hibah. Justeru, Mazhab Shafi‘i, Mazhab Hanafi dan Mazhab Hanbali berpendapat bahawa apabila berlaku sesuatu akad hibah dengan syarat ‘Umra, harta yang dihibahkan tersebut akan menjadi hak milik penerima hibah serta waris-warisnya tanpa terikat dengan waktu.

• Hibah dengan syarat balasan

Melalui konsep ini, hibah dilakukan oleh pemberi hibah dengan syarat penerima hibah membalas pemberian tersebut. Terdapat beberapa jenis syarat-syarat yang dimasukkan dalam akad hibah seperti penerima hibah perlu melakukan sesuatu komitmen atau melunaskan tanggungjawab bagi memastikan kepentingan pemberi hibah atau kepentingan waris pemberi hibah atau kepentingan pihak lain terjaga seperti yang dipersetujui dalam akad hibah di antara pihak yang terlibat.

Di antara produk hibah bersyarat telah dikomersialkan oleh institusi-institusi berkaitan seperti Amanah Raya Berhad (ARB), Wasiyyah Shoppe Berhad, CIMB, Tabung Haji, Amanah Saham Nasional Berhad (ASNB) dan Prudential BSN Takaful Berhad.

Justeru, dapatlah disimpulkan bahawa hibah ialah satu akad pemberian harta semasa hidup secara percuma atau dengan balasan yang tidak menafikan hakikat tabarru‘ dalam pemberian tersebut. Melalui hibah bersayarat, si suami boleh menghibahkan (50%) daripada bahagian beliau kepada si isteri dan sebaliknya. Jika suami meninggal dunia, bahagian suami akan dapat sepenuhnya kepada isteri. Jumlahnya ialah 100% dan begitulah sebaliknya. Ianya lebih selamat dan terjamin.lakkan dalam kalangan waris si mati.

RUKUN HIBAH

Berikut adalah rukun-rukun hibah yang anda perlu ketahui.

1. Pemberi hibah.

2. Penerima hibah.

3. Barang yang dihibahkan.

4. Sighah (ijab dan qabul). Sighah adalah perkara yang perlu dititikberatkan.

5. Walaubagaimanapun, terdapat beberapa negeri yang memasukkan Qabd sebagai aspek yang perlu ada bagi memastikan hibah berkuatkuasa.

Hartanah bercagar ialah hartanah yang dibeli, diserah hak atau digadai pada institusi kewangan atau bank sebagai jaminan, sebagai menjamin kepentingan peminjam atau institusi kewangan yang membolehkan bayaran dikeluarkan kepada pemaju.

Hartanah bercagar terbahagi kepada dua:

• Cagaran secara gadaian/ charge

Dikenakan kepada hartanah landed yang mempunyai hak milik individu atau hartanah hak milik strata yang sudah mempunyai pemilikan secara berasingan. Bagi hartanah hak milik individu atau hak milik Strata, ia juga merujuk kepada hartanah yang didaftarkan padanya gadaian (Borang 16A Kanun Tanah Negara)

• Penyerahan hak/ assignment

Dikenakan kepada hartanah landed (bukan hak milik individu) atau hartanah yang masih di bawah hakmilik induk (Master Title). Bagi kategori ini, ia merujuk kepada hartanah yang didaftarkan padanya Surat Ikatan Penyerahan Hak (Deed of Assignment By Way of Security)

Pemilik hartanah bercagar tidak boleh memindah milik hartanah ini kepada orang lain selagi pinjamannya tidak dilunaskan. Kebiasaannya, hartanah bercagar akan dilepaskan dari gadaian atau surat ikatan penyerahan hak selepas peminjam melunaskan segala pinjaman bank

HIBAH HARTANAH?

Jawapannya boleh!. Ini diambil atas ijtihad Profesor Dr. Wahbah Az-Zuhaili iatu dengan syarat hutang atau pinjaman bank itu dilangsaikan jika meninggal dunia. Yang dimaksudkan oleh pernyataan tersebut ialah, perlu adanya MRTA atau MRTT. Kos MRTA atau MRTT adalah sekitar RM1,600 sahaja untuk satu hingga tiga geran rumah. Pemilik perlu membuat pengisytiharaan Apabila hendak menghibahkan hartanah. Pengisytiharannya perlulah dibuat oleh peguam atau perunding pewarisan harta yang bertauliah dalam menguruskan hibah.

• Dapatkan khidmat peguam atau perunding perwarisan harta dari syarikat amanah yang bertauliah. Pihak ini juga boleh bertindak sebagai pemegang amanah kepada harta pusaka. 

• Draf dokumen pengisytiharan hibah.

• Buat pengesahan dokumen tersebut di Mahkamah Syariah atau masukkan Private Caveat (Kaveat Persendirian) di Pejabat Tanah. Ini bertujuan untuk mengelakkan ia dituntut oleh waris lain sebagai harta pusaka.

Seringkali kita mendengar, waris si mati perlu turun naik mahkamah selama bertahun-tahun bagi menyelesaikan kes tuntutan harta si mati. Selain menelan belanja, ia turut mengganggu emosi si waris. Justeru, pemberian hibah dilihat dapat membantu mengurangkan masalah kelewatan menyelesaikan tuntutan harta pusaka peninggalan si mati. Selain itu juga, sifat hibah yang berkuatkuasa serta merta tidak memerlukan proses yang rumit kerana ia dilaksanakan semasa pemberi masih hidup. Ini dapat mengurangkan konflik dan ketegangan di antara waris si mati. Kes hibah akan diputuskan sebagai sah sekiranya memenuhi rukun hibah yang ditetapkan oleh Jumhur Fuqaha’.

Kesimpulannya, penyelesaian yang terbaik yang boleh mengelakkan konflik berpanjangan di antara waris ialah melalui Hibah Bersyarat atau HBRB. Kepada suami dan isteri, buatlah perancangan yang terbaik bermula dari sekarang. Walaupun hibah bersyarat telah mengundang pelbagai pendapat Fuqaha’, namun pada dasarnya, kita tidak terikat dan boleh menerima satu daripada pendapat mereka kerana konsep hibah tidak termasuk dalam perkara berkaitan akidah, akan tetapi merupakan satu daripada amalan muamalat yang tidak merosakkan akidah.

Perletakan syarat ketika memberi hibah semakin banyak dipraktikkan. Perletakan sebarang syarat yang bebas daripada unsur zalim atau menafikan sebarang tujuan hibah boleh diapplikasikan, termasuk syarat ‘Umra dan Ruqba. Selanjutnya, syarat-syarat tersebut mestilah tidak bercanggah dengan dasar syarak dan bebas daripada unsur haram. Kefahaman mengenai konsep hibah amat penting kepada masyarakat sebagai persediaan ilmu perancangan harta supaya pemilikan harta dapat diagihkan secara adil dan saksama.